Poprawne ułożenie kabli YKY, potocznie nazywanych kablami ziemnymi, to gwarancja bezpiecznej i trwałej instalacji elektrycznej. Kable tego typu są często stosowane w instalacjach zewnętrznych, ziemnych, przyłączach domowych oraz ogrodowych. W artykule przedstawimy najważniejsze zasady dotyczące prawidłowego układania kabli YKY, obowiązujące przepisy oraz praktyczne wskazówki, które warto znać.

Kabel YKY zgodnie z normami i przepisami (w szczególności normą PN-HD 60364-5-52:2011 „Instalacje elektryczne niskiego napięcia”) oraz obowiązującymi wytycznymi można układać w następujących miejscach i warunkach:

• bezpośredniego układania w ziemi,
• stosowania na zewnątrz budynków (ogrody, podjazdy, garaże, altany),
• miejsc narażonych na wilgoć lub okresowe zalewanie wodą.

Dzięki specjalnej konstrukcji izolacji (miedziane żyły w powłoce PVC), kabel YKY posiada dużą odporność mechaniczną, na wilgoć oraz promieniowanie UV. Więcej o właściwościach i specyfikacji kabli YKY pisaliśmy w tym artykule.

Tak, kabel YKY został specjalnie zaprojektowany, aby mógł być układany bezpośrednio w ziemi. Jednak przy tego rodzaju instalacjach konieczne jest przestrzeganie przepisów (N SEP-E-004 oraz PN-HD 60364-5-52:2011) oraz spełnienie kilku warunków technicznych, takich jak:

1. Minimalna głębokość ułożenia. Minimalna głębokość to 70 cm pod powierzchnią terenu, a na terenach szczególnie obciążonych mechanicznie (np. przejazdy, drogi) zaleca się zwiększenie głębokości do 80-100 cm. W niektórych przypadkach dopuszczalna jest również głębokość 50 cm, ale tylko przy dodatkowym zabezpieczeniu (np. rury ochronne AROT lub osłonowe peszle o dużej wytrzymałości mechanicznej).
2. Ochrona mechaniczna. Kabel musi być ułożony na podsypce piaskowej o grubości co najmniej 10 cm, a następnie przykryty warstwą piasku minimum 10 cm nad kablem. Obowiązkowe jest zastosowanie folii ostrzegawczej o odpowiednim kolorze (niebieska dla kabli do 1 kV, czerwona powyżej 1 kV), umieszczonej ok. 25–35 cm powyżej kabla.

Minimalna głębokość, na jakiej można układać kabel YKY o napięciu 1kV, wynosi zgodnie z normą N-SEP-E-004:

• Tereny nieobciążone: standardowa głębokość min. 70 cm, najczęściej na terenach niezabudowanych.
• Tereny prywatne: min. 70 cm, ale czasami stosowana jest także głębokość 50 cm na terenach typu ogrody przydomowe lub działki. Jest to rozwiązanie dopuszczalne pod warunkiem zastosowania zabezpieczeń w postaci peszla lub innej wytrzymałej rury osłonowej oraz za zgodą projektanta, lub lokalnego operatora energetycznego.
• Tereny ruchu kołowego (drogi): najczęściej przynajmniej min. 80–100 cm, dodatkowo zaleca się stosowanie dodatkowych zabezpieczeń (rur osłonowych).
• Chodniki, przejścia piesze: przynajmniej min. 70–80 cm.

Warto pamiętać, że przepisy lokalne lub warunki techniczne mogą narzucać bardziej restrykcyjne wymagania, dlatego zawsze dobrze jest zweryfikować to w dokumentacji projektowej.

Kabel YKY może być stosowany w obiektach budowlanych takich jak piwnice, garaże czy hale produkcyjne. Jednak zgodnie z normami (PN-HD 60364-5-52:2011 oraz N SEP-E-004) musi być prowadzony w sposób zapewniający ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi – najlepiej w rurach ochronnych, korytach lub kanałach kablowych. Ponadto kabel powinien być odpowiednio zabezpieczony w miejscach, gdzie występują szczególne zagrożenia mechaniczne, termiczne lub chemiczne.

Dopuszcza się układanie kabla YKY na powietrzu, ale rekomenduje się zastosowania odpowiednich zabezpieczeń przed długotrwałym promieniowaniem UV (bezpośrednim nasłonecznieniem) oraz uszkodzeniami mechanicznymi. Zaleca się stosowanie osłon lub rur ochronnych, które są odporne na promieniowanie UV oraz czynniki atmosferyczne, a także koryt kablowych z pokrywami lub wybór kabla z odpornością na UV.

Możliwe jest układanie kabli ziemnych YKY w pobliżu innych instalacji. Należy jednak zachować odpowiednie odległości poziome od instalacji innych mediów Zgodnie z normą N SEP-E-004, minimalne odległości poziome między kablami elektroenergetycznymi a innymi instalacjami podziemnymi są następujące:

• Rurociągi wodociągowe, kanalizacyjne, cieplne i gazowe z gazami niepalnymi - minimalna odległość to 25 cm plus średnica rurociągu (zarówno w pionie, jak i poziomie).​
• Rurociągi z gazami i cieczami palnymi - minimalna odległość ustalana indywidualnie z właścicielem rurociągu, ale nie mniej niż 25 cm.​
• Zbiorniki z gazami i cieczami palnymi - skrzyżowania są niedozwolone, minimalna odległość pozioma przy zbliżeniu to 200 cm dla kabli do 30 kV.
• Ściany budynków i inne budowle - minimalna odległość pozioma to 50 cm dla kabli do 30 kV. Mniejsze odległości dopuszczalne przy zastosowaniu dodatkowej ochrony kabla i po uzgodnieniu z użytkownikiem obiektu.

Kabel YKY jest odporny na wilgoć i krótkotrwałe zalanie, co oznacza, że może znajdować się okresowo w wodzie, np. przy podwyższonym poziomie wód gruntowych lub intensywnych opadach deszczu. Nie jest on jednak przeznaczony do długotrwałego zanurzenia pod wodą – w takich przypadkach należy stosować specjalne kable przeznaczone do instalacji podwodnych lub dodatkowe zabezpieczenia (np. rury osłonowe z tworzyw sztucznych lub stalowe).

W wielu przypadkach, choć kabel YKY jest odporny na uszkodzenia mechaniczne, zalecane jest stosowanie dodatkowej ochrony w postaci peszli lub rur osłonowych:

• pod ciągami komunikacyjnymi (drogi, chodniki, podjazdy),
• przy układaniu kabla bezpośrednio na zewnątrz,
• podczas przechodzenia przez ściany budynków lub fundamenty,
• w miejscach szczególnie narażonych na ruch pojazdów lub intensywne prace ziemne.

Dzięki peszlom i rurom osłonowym zabezpieczasz kabel przed przypadkowym uszkodzeniem oraz ułatwiasz jego ewentualną wymianę w przyszłości.

1. Wykopanie rowu instalacyjnego

• Wykonaj wykop o odpowiedniej głębokości, standardowo 70 cm (w uzasadnionych przypadkach, przy zastosowaniu rur ochronnych lub innych zabezpieczeń mechanicznych, dopuszcza się minimalną głębokość 50 cm).
• Zalecana szerokości około 30-40 cm (dla pojedynczego kabla, przy większej ilości kabli szerokość powinna być zwiększona).
• Dno wykopu wyrównaj, usuń kamienie, korzenie, gruz i wszelkie ostre przedmioty mogące uszkodzić izolację kabla.

2. Przygotowanie dna wykopu

• Dno wykopu wysyp warstwą piasku o grubości minimum 10 cm. Piasek zapewnia odpowiednią ochronę mechaniczną kabla.

3. Układanie kabla

• Kabel YKY ułóż luźno, unikając jego skręcania i naprężania.
• Kabel powinien być układany z niewielkim zapasem (tzw. falą), który zredukuje naprężenia podczas ruchów ziemi.

4. Oznaczenie trasy kabla

• Bezpośrednio nad kablem ułóż folię ostrzegawczą w kolorze niebieskim (dla kabli do 1 kV), lub czerwonym (dla kabli powyżej 1 kV), na głębokości około 20-30 cm nad kablem. Folia ta informuje o lokalizacji kabla przy ewentualnych przyszłych pracach ziemnych.

5. Zasypanie rowu

• Kabel zasyp warstwą piasku o grubości około 10–20 cm, co zapewnia dodatkową ochronę mechaniczną.
• Pozostałą część wykopu zasyp ziemią rodzimą.
• Unikaj zasypywania wykopu kamieniami, gruzem lub innymi materiałami ostrymi, które mogłyby uszkodzić izolację kabla.

Aby Twoja instalacja elektryczna oparta na kablu YKY była bezpieczna, trwała i zgodna z przepisami, pamiętaj o:

• zachowaniu odpowiedniej głębokości układania kabla,
• użyciu folii ostrzegawczej,
• ochronie kabla rurami lub peszlami w szczególnych miejscach,
• unikaniu układania kabla pod naprężeniem,
• zapewnieniu warstwy ochronnej piasku oraz braku ostrych przedmiotów w zasypce.

Przestrzeganie tych prostych zasad pozwoli Ci uniknąć awarii instalacji elektrycznej, kosztownych napraw i zapewni bezpieczne użytkowanie przez wiele lat.