Miernik elektryczny. Jak używać i jaki wybrać?

20/07/2021

Jeżeli potrzebujesz zmierzyć wartość prądu, napięcia, poziomu wilgotności (lub inną wartość, z którą zwykła miarka nie da sobie rady) - z pomocą przychodzi miernik elektryczny!

W tym artykule dowiesz się, co to jest multimetr, jakie rozróżniamy najczęściej spotykane rodzaje. Doradzimy jak używać miernika na przykładzie akumulatora oraz jaki multimetr wybrać! 

Miernik elektryczny. Dla znajomych multimetr.

Miernik elektryczny to niewielkie i bardzo uniwersalne urządzenie, które pomaga precyzyjnie określić wartość różnych wielkości fizycznych. 

Jest łatwy w obsłudze i posiada praktyczny ekran, z którego bez problemu jesteś w stanie odczytać wykonany pomiar. Składa się również z gniazda wejściowego, do którego wprowadza się specjalne przewody.

Multimetr może przydać się każdemu, dlatego warto posiadać go w swoim domu. Świetnie sprawdza się w profesjonalnym zastosowaniu, a także pomoże Ci zdiagnozować możliwą awarię instalacji domowej.

Rodzaje mierników elektrycznych

Rozróżniamy bardzo wiele różnych typów mierników, które są w stanie zmierzyć niemalże wszystko. Głównie sklasyfikujemy je ze względu na przeznaczenie.

Najczęściej jednak spotykamy się z poniższymi rodzajami mierników:

• Miernik cyfrowy uniwersalny - najpopularniejszy miernik w instalacjach elektrycznych. Jest wyposażony w wyświetlacz LED lub LCD. Mierzy najczęściej napięcie, natężenie prądu i rezystancję elementów. Najczęściej stosowany w domowych warunkach, podczas prac remontowo-budowlanych lub w mechanice.
• Miernik analogowy - pokazuje wartość pomiaru za pomocą ruchu wskazówki. Charakteryzuje się ciągłością pomiarów, co zapewnia pewniejszy wynik odczytu.
  
• Miernik cęgowy - służy do pomiaru natężenia prądu, wykorzystując zasadę przekładnika prądowego. Pomiar wykonuje się za pomocą cęgów pomiarowych, a następnie odczytuje się go z wyświetlacza LCD. Stosowany głównie w warsztatach, do mierzenia np. natężenia prądu rozrusznika w samochodzie.
  
• Próbnik napięcia - niewielkie akcesorium, które najczęściej przypomina swoim wyglądem śrubokręt. Służy do wskazania napięcia elektrycznego występującym w danym elemencie. Składa się z metalowego wskaźnika, opornika (najczęściej wyglądającego jak rączka) i jest zakończony metalowej skuwką. Powszechnie stosowany w badaniu domowej instalacji.
  

Jak korzystać z uniwersalnego miernika elektrycznego? 

Zawsze powtarzamy- bezpieczeństwo przede wszystkim. Dlatego również podczas korzystania z tego urządzenia miej na uwadze, że istnieje ryzyko porażenia prądem. Pamiętaj, aby przed zdjęciem pokrywy odłączyć przewody pomiarowe od źródeł zasilania.

Mierniki elektryczne mogą różnić się od siebie podstawowym funkcjonowaniem, budową oraz oznaczeniami. Rodzina tych urządzeń jest bardzo liczna i specyficzna. Właśnie dlatego skupimy się na multimetrze, czyli uniwersalnym mierniku elektrycznym. Z pewnością znasz go już od dawna, ale czy wiesz jak z niego korzystać? :)

Budowa uniwersalnego multimetru

Żółty prostokąt wraz z małym wyświetlaczem, dużym pokrętłem oraz dwoma przewodami. Właśnie taki obraz widzimy, gdy pomyślimy o typowym mierniku. Oczywiście gama kolorystyczna urządzeń jest nieograniczona, ale reszta cech zewnętrznych idealnie pomaga nam rozpoznać ten rodzaj miernika. 

Multimetr składa się z:

• baterii,
• bezpiecznika,
• wyświetlacza,
• buzzera - czyli sygnału dźwiękowego. Informuje o ciągłości przewodu,
• sondy czarnej (masa) i czerwonej. Zdarza się, że może posiadać dwie czarne sondy albo jedną czarną i żółtą,
• pokrętła,
• V/Ω/f - gniazda pomiaru wielkości elektrycznych. Niżej lub wyżej znajdują się ich symbole, w które wpinamy czerwoną sondę,
• gniazda COM - gniazdo do wszystkich pomiarowych. Wpinamy w niego czarny przewód,
• gniazda mA, 200mA max FUSED - gniazdo wejściowe pomiaru natężenia prądu o małych wartościach.  Wpinamy w niego czerwona sonde,
• gniazda 20An max UNFUSED - gniazdo wejściowe pomiaru natężenia prądu o dużych wartościach, ale w ograniczonym czasie, najczęściej do 15 minut. Wpinamy w gniazdo czerwoną sondę.

Oznaczenia i symbole na mierniku uniwersalnym

Każdy multimetr posiada na sobie wiele różnych oznaczeń, skrótów lub symboli. Pomagają one zrozumieć i ułatwić działanie samego urządzenia, ale i jego funkcji. 

Wyróżniamy następujące oznaczenia i symbole:

• HV - high voltage, czyli ostrzeżenie przed wysokim napięciem,
• V=  - napięcie prądu stałego,
• V~  - napięcie prądu zmiennego,
• A=  - natężenie prądu stałego,
• A~  - natężenie prądu zmiennego,
• Ω    - rezystancja,
• F, Cx  - pojemność,
• kHz, MHz  - częstotliwość,
• °C  - temperatura.

Funkcje uniwersalnego multimetru

Znamy już budowę oraz oznaczenia miernika. W takim razie, jakie funkcje posiada to urządzenie i co możemy nim zmierzyć? Dzięki podstawowemu miernikowi jesteś w stanie poznać:

• napięcie prądu stałego
• napięcie prądu przemiennego,
• natężenie prądu,
• rezystancja, czyli opór elektryczny,
• ciągłość przewodu elektrycznego,
• test diody.

Bardziej zaawansowane multimetry mają również dodatkowe funkcje, dzięki którym zmierzysz:

• temperaturę,
• pojemność,
• ciśnienie,
• częstotliwość.

Multimetr uniwersalny- jak używać? Krok po kroku.

Miernik stał się już nam jeszcze bliższy i pora w końcu dowiedzieć się jak z niego korzystać. Na przykładzie akumulatora, który nieustannie się rozładowywuje, wyjaśnimy jak sprawdzić jego natężenie prądu.

Pomiar prądu stałego DC na przykładzie akumulatora

1. Podepnij czarna sondę do gniazda wejściowego COM,
2. Czerwony przewód włóż do gniazda, przy którym widnieje litera V.
3. Ustaw pokrętło w pozycji prądu stałego (DCV) do 20V.
4. Czarny przewód przyłóż do ujemnej (-) klemy na akumulatorze, a czerwony do klemy czerwonej, czyli dodatniej (+).

Uzyskany wynik powinien wynosić do 12,5V. Świadczy to o prawidłowym działaniu akumulatora. Jeżeli jednak wynik jest mniejszy, najprawdopodobniej oznacza to, że jest niedoładowany lub zbliża się koniec życia akumulatora.

Pomiar prądu przemiennego AC na przykładzie gniazdka elektrycznego

1. Pokrętło ustaw w pozycji napięcia przemiennego do 600V.
2. Czarną sondę włóż do gniazda COM
3. Czerwoną sondę wetknij do gniazda, przy którym widnieje litera V
4. Czarną sondę włóż do prawego otworu gniazda, aby połączyć go z przewodem neutralnym (N). Czerwoną sondę wetknij do lewego otworu gniazda, aby połączył się z przewodem fazowym (L),

Prawidłowy odczyt w domu powinien wynieść ok. 230V. Wynik ,,0” świadczy o niesprawnie działającej instalacji prowadzonej do gniazda.

Pomiar natężenia prądu A i mA na przykładzie akumulatora

1. Ustaw pokrętło w pozycji 10A.
2. Czarną sondę włóż do gniazda COM, a czerwoną wetknij do gniazda przeznaczonego dla wysokich natężeń. 
3. Plusową, czyli czerwoną klemę zdejmij z akumulatora
4. Przewodem czerwonym dotknij plusowego bieguna akumulatora (+), a czarnym ściągniętą wcześniej klemę czerwoną.

Uzyskany wynik nie powinien być większy niż 0,05 A. Jeżeli jednak tak się stanie, może to oznaczać, że masz do czynienia z tzw. pożeraczami prądu- czyli nieprawidłowo działającym odbiornikiem, wyczerpującym energię zaraz po wyłączeniu samochodu.

Jaki miernik elektryczny wybrać?

W pierwszej kolejności podczas wyboru miernika należy upewnić się, czy urządzenie mierzy pożądane wartości oraz posiada niezbędne funkcje do wykonania odpowiedniego pomiaru. Powinniśmy również zwrócić uwagę na poniższe cechy:

• Standaryzacja. Urządzenie powinno posiadać certyfikat np. CE, EN (norma europejska), IEC (norma międzynarodowa).
  
• Rozdzielczość. Jest to poziom precyzji na mierniku. Oznaczana jest w jednostce mV. Przykładowo, zapis 1 mV oznacza, że poziom precyzji osiąga 0,001 V.
  
• Dokładność wyników pomiaru. Zwykle jest zapisywana w jednostkach procentowych na etykiecie produktu. Dla przykładu zapis +5% oznacza, że dokładność wyniku wynosi od 95% do 105% podczas pomiaru rezystancji.
  
• Bezpieczeństwo. Najlepiej wybrać miernik typu Slow-Blow Fuse.
  
• Trwałość materiału. Urządzenie powinno być zbudowany z wysokiej jakości materiału, który jest odporny na wstrząsy i stłuczenie.
  
• Łatwość w użyciu. Miernik powinien być czytelny i łatwy w użyciu.
• Profesjonalne mierniki
  

Najlepszym rozwiązaniem będzie dobranie miernika na podstawie jego przeznaczenia oraz specyfikacji. Jeżeli potrzebujemy profesjonalnego urządzenia np. do pomiaru instalacji fotowoltaicznej, warto wybrać miernik przeznaczony dokładnie do tego działania. Będzie posiadał wszystkie funkcje potrzebne do przeprowadzenia właściwego pomiaru.

Uniwersalne mierniki elektryczne

Uniwersalny miernik elektryczny najlepiej sprawdzi się w przypadku prostszych pomiarów jak np:

• sprawdzenie stanu akumulatora, 
• badanie poprawności funkcjonowania instalacji elektrycznej,
• szukanie napięcia na kablach,
• kontrola pojemności baterii.

Multimetry są łatwo dostępne, a ich ceny zaczynają się już od kwoty ok. 20 zł. Należy jednak mieć na uwadze, że tańsze sprzęty mogą nie imponować trwałością i posiadać ograniczone możliwości. Lepiej sprawdzają się w przypadku sporadycznych odczytów.

Bardziej praktyczne mierniki kosztują ok. 100 zł. Posiadają więcej funkcji, są dokładniejsze oraz zbudowane z wytrzymałych materiałów, co wpływa także na zwiększenie bezpieczeństwa.

Miernik cęgowy

Do pomiaru prądu na przewodzie podpiętym pod urządzenie najlepiej sprawdzi się miernik cęgowy. Oferuje funkcje mierzenia natężenia zmiennego oraz stałego prądu elektrycznego. Posiada charakterystyczny wygląd składający się z cęgów (szczęk), którymi należy objąć mierzony przewód. Cechuje się również większą dokładnością pomiaru.

Próbnik napięcia

Must-have każdej skrzynki narzędziowej. Prosty zarówno w konstrukcji, jak i w działaniu. Doskonale sprawdza się w domowych warunkach. Możemy nim sprawdzić, czy w danym elemencie np. gniazdku znajduje się napięcie elektryczne. Aby dokonać pomiaru, należy jedną końcówką (płaski śrubokręt) przyłożyć do metalowego elementu, a do drugiej końcówki przyłożyć palec. Jeżeli środek miernika zacznie się żarzyć, wiemy już, że badany element znajduje się pod napięciem.